Restorasyon öncesi cami
Van'ın en önemli tarihi eserlerinden biridir Hüsrev Paşa Camii. Van'ın titizlikle korunması gereken tarihi-mimari değerlerinden olan cami eski Van adıyla bilinen bölgede, Van kalesinin hemen yanında, kalenin güneyindeki geniş düzlükte bulunmaktadır.
- "Eski Van’da XVI. yüzyılda yapılmış cami, medrese ve türbeden oluşan külliye.I. Dünya Savaşı’ndan beri terkedilmiş olan eski Van’da bulunan ve halk arasında Kurşunlu Cami olarak anılan Hüsrev Paşa Camii, III. Murad döneminde orada bir süre beylerbeyilik yapan Hüsrev Paşa tarafından inşa ettirilmiştir. "
Cami ve içinde bulunduğu bölgenin tarihte aslında büyük bir yerleşim alanı olduğunu girişte sizi bütün ihtişamı ve güzelliğiyle karşılayan kapıdan ve kapının her iki yanında uzayıp giden, ancak günümüze kadar çok azı kalabilmiş tarihi çevre duvarlarından anlaşılmaktadır.
"Cami; medrese, türbe ve imaretten oluşan bir külliye. Cami giriş
kapısı üzerindeki kitabesine göre, Van Beylerbeyi Köse Hüsrev Paşa tarafından
1567 tarihinde yaptırılmıştır. Mimar Sinan'ın eserleri arasında sayılmaktadır. "
Cami
dışında külliyeyi bütünleyen medrese, imarethane, sıbyan mektebi, han, hamam ve
misafirhane ise tamamen yıkılmış.
- "Caminin Yûsuf imzalı Farsça-Arapça kitâbesi 975 (1567-68) yılını verir."
- "Caminin yanında bulunan türbede de 995 (1587) tarihi tespit edilmektedir. "
- "1915’ten 1918’e kadar süren işgal sırasında yakılıp yıkılan Van’da tarihî şehir bütünüyle harap bir duruma düştüğünden yeni yerleşim evvelce bahçelerin bulunduğu 5 km. kadar geride yapılmıştır. Bu durumda eski şehir kendi haline kaldığı için buradaki bütün tarihî eserler harap olup yıkılmaya terkedilmiştir."
- "Cami, bu bölgede çok kullanılan koyu ve açık iki ayrı renkte muntazam taşlardan inşa edilmiştir. Kare şeklindeki mekânı ve kasnağı takviye payandalı büyük bir kubbe örter. Kasnakta açılmış pencereler içeriye ışık verir. "
- " Kalın gövdeli minare de eşit genişlikte şeritler halinde çift renkli taşlardan yapılmıştır. Minare oldukça yüksektir. "
- "Anlaşıldığına göre XVI. yüzyıl Osmanlı mimarisinde oldukça yaygın cami avlusunu çeviren medrese odalarından oluşan plan düzenlemesine sahiptir. Vakfiyesinde on iki hücre ile bir dershaneden ibaret olduğu belirtilen yapıda Uluçam köşedekilerle birlikte toplam hücre sayısının on beş olduğunu bildirmektedir. "
Son cemaat yerinin yapılan restorasyonla yeniden kazandırılan caminin avlusunda muhteşem, zarif bir de şadırvan bulunmaktadır.
- "Türbe. Caminin doğu tarafında bulunan ve kapının yanında kartuş içindeki kitâbeden Mardinli Şa‘bân b. Abdullah tarafından yapıldığı anlaşılan Hüsrev Paşa’nın türbesi sekizgen planlı kesme taştan bir binadır. Türbe kapısının diğer tarafında mimar kitâbesinin simetriğinde ise şu kitâbe yer alır: “el-Mü’minü hayyün fi’d-dâreyn” (Mümin iki dünyada da diridir). Üstü sivri külâhlı olan yapının içinde ise kubbe vardır. Türbe kapısı üstünde Türkçe kitâbesi yer almıştır. Her cephesinde dilimli boşaltma kemeri içinde bir penceresi bulunan bu küçük mimari eser genel görüntüsüyle yapıldığı yılların klasik Osmanlı-Türk mimari üslûbuna uymayan bir karaktere sahiptir."
Caminin tarihi değeri olduğunu tahmin ettiğim, ahşaptan yapılmış, üzerinde çeşitli desenlerin bulunduğu harika, kibar bir minberi var.
Aşağıdaki resimlerde caminin girişini, sadırvanını avlusunu son cemaat yerini görüyoruz.
Caminin mihrabı ve iç mekanı size tarihi bir mabette nefes aldığınızı hissettiriyor.
NOT: Tırnak işaretiyle belirlenmiş alıntılar http://www.islamansiklopedisi.info adresinden alınmıştır.
NOT: Tırnak işaretiyle belirlenmiş alıntılar http://www.islamansiklopedisi.info adresinden alınmıştır.
